کد مطلب:24594 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

چرا در برخي روايات اثرات و ثواب هاي زياد مثل آمرزش جميع گناهان براي بعضي از اعمال ذكر شده است

در اين مورد چند نكته اساسي را بايد در نظر گيريد : 1 - اين گونه روايات نيز مشتمل بر صحيح و سقيم هستند .2 - مقصود از روايت هايي كه آثار خاصي را براي برخي از اعمال ذكر كرده اند، اين نيست كه فلان عمل ( ( علت تامه ) ) آن اثر است ؛ بلكه مقصود اقتضاي اثر است . ( ( علت تامه ) ) ،مجموع علل موثر بر يك چيز با رفع تمام موانع است . تاثير چنين علتي برمعلول حتمي و ضروري است ، و به هيچ وجه تخلف بردار نيست . در حالي كه ( ( مقتضي ) ) يكي از شرايط موثر بر يك پديده است كه در صورت فقدان موانع ، مي تواند اثر كند، ولي اگر مانعي بر سر راه آن قرار گيرد، توان تاثيرندارد .چنين چيزي در جهان ماديات و اسباب و مسببات طبيعي نيز هست ؛مثلاً اگر گفته مي شود : ( ( آتش سبب احتراق چوب است ) ) به نحو مقتضي است ؛ يعني ، تا ديگر شرايط مانند وجود اكسيژن پديدار نشوند و موانع برطرف نشود، عمل احتراق صورت نخواهد گرفت . بنابر اين اگر كسي چوب تري را در آتش اندازد و با گذشت چند دقيقه از احتراق خبري نباشد، نبايددر آن گزاره ترديد كند؛ بلكه بايد جست و جو كند كه آيا آن گزاره مشروط به شرايطي نيز هست يا نه ؟ و آيا مانعي براي تاثير آتش در چوب وجود دارد ياخير؟ آن گاه خواهد ديد كه اين گزاره ضمن دارا بودن ارزش صدق ، مشروطبه شرايط متعددي از قبيل وجود اكسيژن و عدم موانعي چون رطوبت درچوب ، تناسب ميزان حرارت آتش با مقدار مقاومت چوب و ... است . ليكن اگر تمام شرايط و رفع موانع مفروض پديد آمد؛ يعني علت تامه محقق شد،حتماً چوب آتش خواهد گرفت و تخلف آن ، به معناي كذب گزاره فوق مي باشد .تاثير اين اعمال نيز به نحو ( ( جزالعل ) ) و ( ( مقتضي ) ) است ، و همواره باديگر شرايط عمل مي كند .اما اينكه آن شرايط دقيقاً چيست ؟ سهم هر يك تاچه اندازه است ؟ آيا تاثير اين عمل و هر شرط ديگر در همه موارد يكسان است ؟ يا ممكن است در موردي نقش اصلي تري را ايفا كند و در جاي ديگرعامل ديگر؟ مكانيسم تاثير چگونه است ؟ آيا ديگر ابزارها را در اثرگذاري تقويت مي كند يا خود مستقيماً اثر مي گذارد؟ اينها و ده ها سوال ديگر،مسايلي است كه ريشه عقلي و فكري بشر هنوز در حدي نيست كه بتواند به طور كاملاً دقيق به آنها پاسخ گويد، و يكي از خدمات بزرگ انبيا به بشر، آگاه سازي وي از وجود چنين عاملي است كه عقل به تنهايي قادر به شناخت آن نيست . آنچه به طور كلي مي توان با ژرف كاوي فلسفي و تحقيق در نصوص ديني دريافت اين است كه : اولاً، دايره عليت منحصر به علل و معلولات مادي نيست ؛ بلكه علل طبيعي مقهور ماورا طبيعت هستند .ثانياً، برخي ازشرايط و موانع تاثير در روايات آمده است ؛ از جمله اين شرايط مي توان ( ( تقوا ) ) را نام برد و از جمله موانع مي توان از فسق ، عقوق والدين ، ترك امر به معروف و نهي از منكر، عدم هماهنگي وي با حكمت الهي و سنت هاي خدادر نظام آفرينش سخن به ميان آورد .ثالثاً، در نصوص ديني آمده است كه پذيرش برخي از اعمال ، مشروط به اين است كه اگر حقي از مردم به ذمه شخص مي باشد آن را ادا كند و اگر واجبي از او فوت شده ، قضا نمايد .رابعاً،اموري مانند خيانت به ملت موضوعاً از دايره شمول عبارت ذكر شده خارج است . اينگونه مطالب در دين ، قيود تعريفي و يا حكمي زيادي دارند كه به طور منفصل و جداجدا در لابه لاي نصوص ديني يافت مي شوند.;